Jeśli zależy Ci na sprawnym i szybkim zwiększeniu siły, kondycji oraz poprawieniu wyglądu poprzez znaczny przyrost masy mięśniowej, oprócz ćwiczeń siłowych, powinieneś zastosować sterydy inaczej steroidy.

Chemicy określają je jako pochodne testosteronu lub 19 – nortestosteronu. Sterydy anaboliczne to nic innego jak związek steroidów, których pochodzenie może być naturalne lub syntetyczne. Mają mocne działanie anaboliczne czyli powodują znaczne przyspieszenie dzielenia się komórek tworzących określone tkanki organizmu zwierząt i ludzi. Wokół nich narosło wiele legend i mnóstwo niestworzonych historii jednak o zaletach i szybkiej skuteczności mówią zarówno ich zwolennicy jak i przeciwnicy.

Sterydy można aplikować na dwa sposoby – domięśniowo lub doustnie. Obydwa sposoby mają zarówno plusy jak i minusy. Za sprawą iniekcji (wstrzyknięcia) substancja czynna bardzo szybko trafia do krwioobiegu, omijając wątrobę. Natomiast substancja czynna zawarta w tabletce, koktajlu lub kapsułce dostaje się do wątroby poprzez układ jelitowo – żołądkowy. Pewne odmiany sterydów anabolicznych występują jedynie w formie tabletek lub tylko i wyłącznie zastrzyków.

Dzisiejsi sportowcy w niemal każdej dyscyplinie powszechnie stosują doping w postaci sterydów anabolicznych. Sam mechanizm działania anabolików polega na stymulowaniu receptorów androgenicznych, które występują na wierzchu błon komórek. Zażywanie tych środków powoduje wzrost w organizmie cech typowo męskich, co uwidacznia się w budowie ciała, barwie głosu (dotyczy to tylko mężczyzn), wzroście owłosienia (u facetów na całym ciele, u kobiet tylko sfer erogennych) oraz w zachowaniu (wzrost agresji).

Inne aspekty to pobudzenie i wzmożenie powstawania nowych komórek, przy jednoczesnym powstrzymaniu rozkładu innych komórek. Sterydy oprócz zwiększenia objętości krwi, wzmagają ilość czerwonych ciałek krwi w organizmie. Mięśnie uzyskują bardziej mocny wygląd oraz zwiększone ukrwienie. Oprócz tego zwiększony napływ krwi powoduje bardziej wydajny transport substancji odżywczych do poszczególnych komórek mięśniowych.

Sterydy anaboliczne działają na wielu płaszczyznach co prowadzi do powiększenia masy ciała. Dzieje się tak za sprawą wzmożonej syntezy białek, zwiększenia siły (nawet czterdzieści procent) oraz zmniejszeniu tkanki tłuszczowej – wszystko za sprawą zwiększonego metabolizmu, uwidocznienie waskularyzacji (kabli na mięśniach) dzięki wzrostowi ciśnienia krwi, znaczna redukcja bólu stawów (sterydy działają przeciwzapalnie) oraz wzmożonej syntezy białek – efektem tego jest znacznie krótszy czas potrzebny na regenerację.

Przy zażywaniu sterydów występuje również większy apetyt. W medycynie sterydy anaboliczne weszły do użytku w latach 40 – tych XX wieku, a sam męski hormon testosteron jest stosowany do dnia dzisiejszego. Jeśli chodzi o sport to sterydy anaboliczne najczęściej mają zastosowanie przy uprawianiu tzw. sportów siłowych, gdzie na końcowy sukces składają się przede wszystkim siła i wytrzymałość mięśni – kulturystyka, podnoszenie, ciężarów, dyscypliny lekkoatletyczne (skok w dal, biegi itp.), pływanie i kolarstwo. Używanie sterydów anabolicznych przez osoby uprawiające sport amatorski nie jest w większości krajów, w tym w Polsce, zabronione.

2. Szkodliwość sterydów anabolicznych.

Wspomaganie się sterydami anabolicznymi umożliwia w dość sprawny sposób osiągnąć pożądane rezultaty – szybki wzrost dobrej jakości mięśni, znacznie lepszą rzeźbę muskulatury, intensywną redukcję tkanki tłuszczowej, a przede wszystkim wzrost samej siły i wytrzymałości fizycznej.

Te wszystkie aspekty są najbardziej pożądane przez kulturystów i innych amatorów sportów siłowych. Należy jednak pamiętać, że zażywanie anabolików, tak jak i innych leków, wiąże się również z występowaniem niepożądanych skutków ubocznych. Natężenie i częstotliwość ich występowania uwarunkowana jest jednak wieloma czynnikami – częstotliwość przyjmowania, zażywanej dawki oraz przede wszystkim samego stosowanego środka sterydowego.

Najczęściej występujące skutki uboczne to: uszkodzenia wątroby, trzustki i nerek, ginekomastia (powiększenie piersi) – występuje zarówno u mężczyzn jak i kobiet, ale tylko przy sterydach cechujących się silną aromatyzacją do estrogenu, spadek libido, łysienie, impotencja, niepłodność, wzmożona agresja, zintensyfikowanie zmian miażdżycowych, które mogą skutkować zawałem serca, tworzeniem się zatorów i zakrzepów, trądzik (lekkie pobudzenie gruczołów łojowych) oraz inne zmiany skórne. Sterydy anaboliczne mogą powodować zachwianie równowagi hormonów płciowych co skutkuje nienaturalnym spadkiem popędu seksualnego u mężczyzn.

Natomiast u kobiet powodują jego wzrost. Anaboliki mogą powodować bezsenność, któremu może towarzyszyć nadmierne pocenie się. Oprócz tego może wystąpić wzrost uczucia pragnienia – suchości w jamie ustnej. Z zażywaniem sterydów jest jak z przyjmowaniem lekarstw, jeśli robimy to niewłaściwie – zamiast pomóc będę szkodzić.

Mówiąc wprost należy je przyjmować rozsądnie i wedle sporządzonego planu. Nie należy również sztucznie zwiększać przyjmowanych dawek ponieważ nadmiar nic nie pomoże. Tym bardziej, że organizm musi mieć czas na spokojne rozdysponowanie przyjętej dawki. Zazwyczaj najwięcej do powiedzenia na temat sterydów mają osoby które nigdy ich nie brały i niezbyt wiele o nich wiedzą. Należy również pamiętać, że sterydów nie powinno się zażywać długotrwale.

Po cyklu przyjmowania preparatów anabolicznych należy zrobić przerwę przed ponownym zażywaniem. W czasie pauzy należy przeprowadzić kurację regenerującą polegającą na dobrej diecie, stosowania odżywek i witamin. Co równie istotne w anaboliki należy zaopatrywać się tylko u wiarygodnych dystrybutorów. Należy też pamiętać, że jakość kosztuje i nie należy łasić się na tańsze specyfiki z nie do końca zaufanych źródeł. Tak na marginesie palenie, nadmierne spożywanie alkoholu, notoryczne jedzenie fast foodów i mocno przetworzonej żywności bardziej szkodzi niż zażywaniem środków dzięki którym zyskasz siłę, wytrzymałość i pożądany wygląd.

3. Zrozumieć mechanizmy działania SAA.

Ten tajemniczy na pierwszy rzut oka skrót to nic innego jak sterydy anaboliczno androgenne (z języka angielskiego anabolik androgenic steroids). Tym samym mianem określa się potocznie kurację tymi sterydami. Sam termin anaboliki jest słowem pochodnym od słowa „anabolizm” i oznacza budowanie białek za pomocą środków, suplementów i odżywek, które ich powstawanie ułatwiają i przyśpieszają. Mówiąc dosadniej SAA to każdy steryd, koks, doping i inne wzmacniacze.

Mechanizm działania anabolików można prosto zobrazować na przykładzie wytwarzania monet w mennicy. Moneta nie powstanie tylko dzięki samej tłoczącej ją matrycy jeśli nie będzie miała materiału w postaci metalu. Tak samo jest z naszymi mięśniami jeśli nie dostarczymy im w codziennej diecie odpowiedniego budulca (białka), wspartego energią to nasze wysiłki spełzną na niczym. Dla przykładu testosteron powoduje właśnie utworzenie mnóstwa matryc, którym i tak należy dostarczyć materiał do ich powstania.

Jak to wygląda bardziej naukowo przedstawimy na przykładzie metanabolu, który po wstrzyknięciu wędruje przez błonę komórkową, zarówno komórki jak i jądra. Następnie łączy się z receptorem. Po ich połączeniu następuje strukturalna modyfikacja (pod wpływem działania SAA zmienia się trójwymiarowy skład receptora) i dzięki temu umożliwia jej spełnianie funkcji tzw. enhancera (inaczej mówiąc wzmacniacza). Tak samo jak np. wzmacniacz muzyczny, wzmaga odpowiedni sygnał. Wzmacniacz muzyczny potęguje prąd, natomiast wzmacniacz w postaci receptora SAA nadaje tempo procesowi transkrypcji (przepisywania) kodu zawartego w DNA na mRNA.

Dynamizacja tego procesu prowadzi do powstania większej ilości mRNA, które stanowi zapis struktury wszystkich białek powstających w organizmie człowieka – miozyny i aktyny, podstawowego składnika naszych mięśni. Co istotne steroidy potęgują proces transkrypcji, z kolei białko naszych mięśni powstaje w następującym po nim procesie translacji. W ten właśnie sposób metanabol wytworzył mnóstwo nowych matryc. Należy też pamiętać o regularnych i sumiennych ćwiczeniach ponieważ od samego zażywania SAA i błogiego lenistwa też nam w „łapie” nie przybędzie.

Sterydy anaboliczno androgenne to nie cuda wianki, które same zbudują nam muskulaturę. Od dawien dawna zawodowi sportowcy wiedzą doskonale, że trzeba na czymś „jechać” żeby osiągnąć najwyższe laury. Soki wzmacniające przyjmują zarówno sportowcy zawodowi jak i amatorzy.

W latach czterdziestych ubiegłego wieku mekką kulturystów, uprawiających trójbój siłowy oraz podnoszenie ciężarów była siłownia York Barbell Club, mieszcząca się na nowojorskim Brooklyn’ie. Naczelny trener Bob Hoffman, tworzył duet z dr Ziegler’em, który był odpowiedzialny za regenerację, dietę i leczenie urazów. Mimo ogromnej pracy trenujący tam reprezentanci USA podczas olimpiady w Helsinkach w podnoszeniu ciężarów dostali „tęgie lanie” od zawodników ZSRR. Amerykanie nie mogli pojąć jak się to stało i przypadkiem dowiedzieli się, że za sukcesem rosyjskich sztangistów stoi związek o nazwie testosteron.

Od tego momentu zaczęli eksperymentować ze związkami podnoszącymi poziom testosteronu. Ziegler ponadto pracował w międzynarodowej firmie farmaceutycznej CIBA, co znacznie ułatwiało mu eksperymenty i oświadczenia. Po kilku miesiącach światło dzienne ujrzały Dianabol, Winstrol oraz Deca – Durabolin, które podnosiły poziom testosteronu oraz powodowały duży przyrost tkanki mięśniowej.

4. PCT – odblokowanie po cyklu.

Najpierw wyjaśnijmy znaczenie skrótu PCT – Post Cycle Therapy – odblokowanie po cyklu tzw. terapia pocyklowa. W czasie cyklu (okres przyjmowania sterydów), które działają (konwertują) w naszym organizmie powstaje nadmiar hormonów oraz ich metabolitów (produkt metabolizmu czyli przemian chemicznych zachodzących w organizmie). Przemieszczają się one po krwioobiegu nie pozwalając organizmowi w powrocie do normalności.

Ponadto układ HPTA (oś podwzgórze mózgowe – przysadka mózgowa – jądra) jest w mniej lub bardziej zblokowany. Oczywiście stopień tego zblokowania zależy od użytych środków i wielkości dawek. Na przykład przy zażywaniu wersji tabletkowej winstrolu czy popularnego metanabolu wystarczy zażyć 12 tabletek clomidu stosując je standardowo przez 8 – 11 dni.

Natomiast gdy nasz cykl składał się z tzw. krótkich estrów np. testosteronu propionatu to ten, jak i każdy inny testosteron w zbyt dużej dawce, daje sygnał do wstrzymania jego własnej produkcji przez co bezpośrednio działa na przysadkę. Odblok po testosteronie jest dość prosty – musimy zablokować receptory estrogenowe które właśnie w nadmiarze po odbytym cyklu blokują ten układ w naszym organizmie. Po testosteronie priopionacie przyjmowanym w standardowej dawce 100 mg w cyklu po uwzględnieniu aromatyzacji i opuszczaniu estrogenu z organizmu wynosi ok. 3 tygodni.

Dla przykładu popularny metanabol powoduje wytwarzanie przez męski organizm większej ilości testosteronu niż przewiduje to norma. W tej sytuacji do podwzgórza dociera przekaz o zbyt dużej ilości testosteronu – wówczas uwalnianie LHRH (podwzgórzowy czynnik uwalniający hormon luteinizujący) znacznie maleje. W efekcie testosteron w naturalnej postaci przestaje być w ogóle wytwarzany.
Kiedy należy rozpocząć odblokowywanie ? Każdy ze środków ma inny okres półtrwania poniżej znajdziecie dokładnie ile dni należy odczekać żeby przeprowadzić odblok. Co istotne należy odblokowywać się czasami kilka dni później niż wcześniej.
Anapolon (Oxymetholone) – 18 godzin
Boldenon/Equipose – 17 – 21 dni
Deka durabolin – trzy tygodnie
Fina / Trenbolone – 4 dni
Oxandrolone – 1 doba

Masteron – 5 dni
Metanabol – pół doby
Omnadren / Sustanon – ok. 14 – 21 dni
Silabolin (Etylostrenol) – 4 dni
Superanabolon (Fenylpropionat) – 4 – 5 dni
Stanazolol – 12h
Testosteron Cypionat – dwa tygodnie
Testosteron Propionat – 4 dni
Testosteron Prolongatum (enan) – dwa tygodnie
Testosteron Suspension – jedna doba
Testosteron Undekanian – pół doby
Winstrol – 2 doby

Podsumowując odblokowanie to nic innego jak pomoc naszemu organizmowi w dojściu do normalności, uregulowanie gospodarki hormonalnej, odblokowanie HPTA oraz zminimalizowanie spadków. Pomoże nam w tym: clomid lub nolvadex (tamoxifen), które należy przyjmować po krótkich cyklach. Antidotum na długie cykle są HCG, witamina E lub armidex lub podwójny czas zażywania clomidu lub tamoxifenu (podwójny czas nie dawka).

5. Suplementacja

Suplementy diety (suple) to nic innego jak środki spożywcze których zadaniem jest uzupełnienie diety. Dzięki temu, że są koncentratami witamin, składników mineralnych oraz innych substancji (zarówno pojedynczych, jak i złożonych), wykazują efekt odżywczy. Suplementy diety najczęściej wytwarzane są pod postacią kapsułek, tabletek, proszków, żeli oraz płynów. Ogólnie stosowanie suplementów przyczynia się do poprawy zdrowia i zmniejsza ryzyko występowania chorób cywilizacyjnych.

Suple w dynamiczny sposób dostarczają składniki odżywcze oraz inne środki o działaniu żywieniowym. Ich przyjmowanie pozwala na uzupełnienie diety, która w wyniku choroby, ciężkiego wysiłki fizycznego lub umysłowego, nie dostarcza organizmowi wszystkich potrzebnych mu środków w postaci witamin i składników mineralnych. Suplementy wytwarza się ze skoncentrowanych substancji obecnych w zwyczajnej żywności. Z uwagi na typ składnika odżywczego dzielimy je na zawierające: składniki mineralne, witaminy, botaniczne z wyciągami z roślin, białka i aminokwasy, probiotyki oraz błonniki (polisacharydy).

Wyraźnie należy podkreślić, że suplementy diety nie są lekami np. potrzebnymi w chorobie. Zadaniem suplementu jest pomoc w utrzymaniu prawidłowych procesów, które zachodzą w organizmie. Dzięki ich przyjmowaniu, konsument minimalizuje skutki działania czynników ryzyka, które powstają na skutek niedoboru substancji potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania.
W ostatnich latach wachlarz oferty rynkowej suplementów diety znacznie się powiększył. Moda na zdrowy styl życia, brak czasu na spokojne i dobre jedzenie powoduje, że coraz częściej po nie sięgamy. Na przeciw zwiększonemu zapotrzebowaniu wychodzą ich producenci. Regularnie pojawiają się nowe preparaty które zawierają coraz bardziej wysublimowane składniki.

Należy podkreślić, że suplementów diety nie należy traktować jako głównego składnika dla organizmu. Po pierwsze należy zadbać o to by witaminy i składniki mineralne oraz inne związki bioaktywne (witaminoidy) były dostarczone do organizmu przy pomocy dobrze zbilansowanej i zróżnicowanej diety. Jakie i które suplementy należy stosować ? Na to pytanie nie ma prostej i łatwej odpowiedzi.

Suplementami diety na pewno krzywdy sobie nie zrobimy jednak nie warto się nimi faszerować na siłę, ponieważ ich naddatek również może zaszkodzić. Niedobór składników na pewno nie jest dobry, jednak ich nadmiar zamiast poprawić może jeszcze pogorszyć sytuację. Warto zasięgnąć języka i popytać osób które mają rozeznanie i doświadczenie w tym temacie. Należy bardzo ostrożnie podchodzić do suplementów diety które określane są mianem spalaczy tłuszczu (z angielskiego fat burner), które zwiększają metabolizm. Wiele osób zamiast regularnych ćwiczeń i trzymania się diety stosuje spalacze tłuszczu myśląc, że one załatwią za nich sprawę. A tak nie jest i zapewne nigdy nie będzie. Suplementy diety nie gwarantują sukcesu, pomagają jedynie go osiągnąć jednak musisz wiedzieć co przyjmujesz.

6. Sterydy i alkohol.

Przyjmowanie sterydów i jednoczesne picie alkoholu to bardzo złe połączenie. Kombinacja ta przede wszystkim bardzo mocno obciąża wątrobę. Pomimo tego, że jest to jedyny organ ludzkiego ciała który ma zdolność to samoistnej regeneracji, nie należy go katować w dwójnasób – sterydami i alkoholem. Owa mieszanka może trwale uszkodzić wątrobę lub doprowadzić nawet do jej marskości, czyli nieodwracalnego uszkodzenia. Jednak przede wszystkim alkohol zaburza działanie każdego leku, środka i w rezultacie nie działa on tak jak powinien. Osobnym problemem jest to, że alkohol może wywołać nasilenie się działań niepożądanych.

Steryd po wykonaniu swojego zadania w organizmie w swobodny sposób powinien zostać z niego wydalony. A po zalaniu go procentami nie będzie miał swobodnego ujścia. Połączenie alkoholu i steroidów powoduje zmniejszenie się krzepliwości krwi co wprost prowadzi do zwiększenia niebezpieczeństwa krwawień z żołądka. Co ważne sterydy zmieniają tolerancję naszego organizmu na alkohol co może spowodować, że po prostu znacznie szybciej się upijemy. Dawka alkoholu która wcześniej nie robiła nam krzywdy dużo łatwiej może nas doprowadzić do niekontrolowanego stanu.

Z drugiej strony alkohol osłabia działanie sterydów więc na własne życzenie możemy zniweczyć tak pożądane przez nas efekty. Po wypiciu alkoholu w szybki sposób mogą pojawić się: ból brzucha, nudności, wymioty, zlewne poty, zawroty głowy, skoki ciśnienia. Jednak powiedzmy sobie wprost – nie można mieć wszystkiego za darmo. Jeśli podjęliśmy decyzję o tym aby zmienić swój wygląd, zwiększyć naszą siłę i wytrzymałość, nie może temu towarzyszyć mocno rozrywkowy styl życia. W okresie zażywania SAA należy sumiennie ćwiczyć, dobrze się odżywiać i nie katować się alkoholem. Coś za coś. Zresztą jaka to przyjemność iść na siłownię „na kacu”. Po co tracić tam czas wykonując ćwiczenia na pół gwizdka.

Trening siłowy ma sprawiać nam radość i satysfakcję, a nie być męczarnią i katuszami. Oczywiście ciężko zrezygnować z piwka do meczu lub podczas towarzyskiego spotkania. Jednak można bez niego żyć. Doświadczeni pakerzy mówią wprost, że nawet najmniejsza dawka alkoholu sprawia, że wątroba mocno „dostaje w kość”. Oprócz tego, że staje się to niebezpieczne to jeszcze jest brakiem szacunku do samego siebie. Tracenie czasu i pieniędzy na siłownię, suple i inne towarzyszące temu wydatki, a następnie obracanie tego w niwecz poprzez „zalanie robaka” to oszukiwanie samego siebie, a to już najgorsze co może nam się wydarzyć. Jeśli przyjmujemy jedną substancję (steryd) pozwólmy mu swobodnie i bez ograniczeń zadziałać.

Na tyle jest on silny, że nie potrzebuje innym wzmacniaczy. Doświadczeni koksiarze twierdzą wręcz, że jeśli podejmujemy wyzwanie i zamierzamy przystąpić do cyklu to na miesiąc przed pierwszą dawką anaboliku należy pożegnać się z trunkami wysokoprocentowymi. Alkohol jest także niezbyt dobrym sprzymierzeńcem estrogenów i może zwiększyć ich niepożądane działanie. Może to doprowadzić wprost do pojawienia się ginekomastii estrogenowej (wzrostu piersi). To skutek uboczny, przy przyjmowania sterydów, którego nie chcemy najmocniej.

7. Choroby po kuracjach sterydowych.

Każdy organizm inaczej reaguje na sterydy. Efekty uboczne po tabletkach i zastrzykach również mogą być zróżnicowane. Anaboliczne i androgenne sterydy to syntetyczne produkty, podobne do męskiego naturalnego testosteronu. Tylko niektóre z nich są wykrywalne podczas testów medycznych. Pierwszy testy zostały przeprowadzone podczas olimpiady w Montrealu w 1976 roku. Każdy cykl sterydowy nie powinien być dłuższy niż miesiąc. Przeciwwskazania do ich stosowania to głównie nowotwory, choroby jąder oraz inne przewlekłe choroby.

Do najbardziej toksycznych skutków ubocznych po sterydach zalicza się potencjalne choroby wątroby, które mogą objawiać się w różnych dysfunkcjach tego narządu. Do najbardziej ekstremalnych można zaliczyć obstrukcje żółci, zapalenie wątroby, w skrajnych wypadkach rak. W grupie ryzyka najczęściej występują osoby które już wcześniej miały kłopoty ze zdrowiem lub przyjmowały nieodpowiednią kurację sterydową przez długi okres czasu. Drugą odmianą potencjalnych efektów ubocznych podczas brania sterydów może być suma bezpośredniego działania sterydów i pobudzonych przez nie hormonów. Występujące efekty uboczne mogą być różne u mężczyzn, kobiet, dorosłych i młodzieży.

Lista najczęściej występujących schorzeń „posterydowych” przedstawia się następująco: pojawienie się cech męskich, hamowanie cyklu gonad, wzrost niedoborów, objawy jelitowo – gastryczne, łysienie, defekty serca, zmiany skórne, zmiany psychiczne, retencja (magazynowanie) wody i soli, feminizacje, przyrost gruczołu prostaty, wysokie ciśnienie krwi, gruby głos, trądzik, nienaturalny popęd płciowy (u kobiet).

Przybliżmy bardziej hamowanie cyklu gonad. Androgeniczne i anaboliczne sterydy działają hamująco na jądrową oś przysadki mózgowej w wyniku czego następuje redukcja produkcji naturalnego testosteronu, zanik jąder, spadek spermatogenezy, wzrost agresji. Wystąpienie tych objawów zależy od dawkowania i nie wszystkich osób musi dotknąć. Niektóre osoby na początku mogą zauważyć wzrost libido. Co istotne osoby ciężko trenujące, czyli pożytkujące testosteron nie powinny się martwić wystąpieniem tych objawów. Testosteron zażywany rozsądnie jest redukowany przez wątrobę, nie powodując jej uszkodzenia.

Jeśli chodzi o wzrost niedoborów dotyczy on powstrzymania potencjalnego rozwoju dzieci i młodzieży. Sterydy w szybkim czasie mogą powodować nienaturalny wzrost kości.

Objawy jelitowo – gastryczne wiążą się wyłącznie z doustnymi sterydami alfa. Po ich zażyciu pojawiają się wzdęcia, wymioty, nudności, a nawet biegunki. Po prostu niektórzy po zażyciu tabletek sterydowych czują się chorzy. W większości przypadków problemy te znacznie się zmniejszają przy połykaniu tabletek w trakcie posiłków.
Większość sterydów powoduje zmianę gospodarki elektrolitowej i wodnej organizmu. W rezultacie następuje magazynowanie soli i wody, które prowadzą do opuchnięcia tkanek. Skutkuje to szybkim i nie zawsze równomiernym wzrostem muskulatury. Podczas tego objawu należy zadbać o właściwe „smarowanie stawów”, które często są uszkadzane podczas wyczerpujących treningów.